واژه آمبولی به معنی انسداد شریان به وسیله یک جسم متحرک است.
این جسم متحرک به طور معمول یک لخته خون است (هنگامی که حرکت خون کند شود و یا در جریان خون در رگ‌ها تغییراتی ایجاد شود لخته خون به وجود می‌آید)، اما گاهی اوقات یک توده چربی(معمولا از محل شکستگی استخوانی تشکیل می شود)،یک حباب هوا، تکه ای از یک تومور یا دسته ای از باکتری هاست.
این جسم متحرک به یک رگ خونی واقع در ریه ها وارد شده، در آن جا گیر افتاده ومانع از جریان خون می شود. بیشتر آمبولی ها از لخته های خون تشکیل شده و از سیاهرگ های اندام های تحتانی و لگن منشأ می گیرند.
ترومبوز ورید عمقی، به معنای تشکیل لخته خونی در دیواره داخلی یک سیاهرگ عمقی است و ممکن است باعث انسداد نسبی یا کامل جریان خون شود یا آزاد شده وبه ریه برود(آمبولی).آمبولی ها می توانند از دیواره های قلب نیز منشأ بگیرند. سیاهرگ ها، این لخته را به سمت بخش راست قلب منتقل کرده و از آن جا به ریه می فرستند.
تنگی نفس ناگهانی، غش کردن، درد قفسه سینه، سرفه و گاهی همراه با خلط خونی، تندی ضربان قلب، تب خفیف قبل از بروز علائم فوق، معمولا تورم و درد در اندام تحتانی در بیمار مشاهده می گردد.
عوامل تشدید کننده این بیماری عبارتند از:
مهمترین عامل بی حرکتی(نشستن در یک وضعیت ثابت به مدت طولانی،مانند مسافرت ها)است.
سن بالای 60سال
سرطان ها که شایع ترین آن ها سرطان پانکراس است.
بارداری
سابقه تشکیل لخته در ورید عمقی(ترومبوز ورید عمقی)
شکستگی استخوان و گچ گیری برای شکستگی
استراحت بیش از 2 روز، جراحی یا بستری در بیمارستان
اختلال در ضربان قلب
چاقی(خطر تشکیل لخته در عروق عمقی اندام ها در افراد چاق بیشتر است)
ازدیاد چربی های خون
مصرف قرص های ضدبارداری به خصوص در خانم های سیگاری
پرفشاری خون
مصرف دخانیات
تعدادی از بیماران با توجه به سابقه خانوادگی، بدون نیاز به عوامل نامبرده، مستعد تولید لخته هستند. پزشک داروهای ضد انعقاد را برای پیشگیری از ایجاد لخته های بیشتر یا بزرگتر شدن لخته موجود تجویز می کند. در ابتدا هپارین به صورت داخل سیاهرگی تجویز می شود که اغلب همراه با آن وارفارین خوراکی نیز داده می شود. اگر آمبولی ریه وسیع باشد یا چند بار تکرار شود، یا اینکه بیمار پیش از بروز آمبولی به بیماری قلبی-عروقی دچار بود یا در مواردی که سایر درمان ها مؤثر نباشند، برای درمان از روش حل کردن لخته استفاده می شود.
پیشگیری از آمبولی:
پس از هرنوع جراحی، برای پیشگیری از تشکیل لخته، پزشک، بیمار را تشویق می کند که در اولین فرصت ممکن از جا برخاسته و قدم بزند یا شخص بیمار و یا فرد دیگر، اندام های تحتانی بیمار را ورزش دهد.
زمانی که ناگزیر از نشستن طولانی مدت هستید مانند هنگام سفر با هواپیما یا خودرو، هر چند وقت یک بار قدم بزنید. یاحداقل انگشتان پا را خم و راست کرده و پاهای خود را حرکت دهید.
اگر مجبور به استراحت طولانی مدت هستید در بستر اندام های زیرین را حرکت دهید تا به جریان یافتن خون در آن ها کمک شود.
اگر قادر به حرکت نیستید، اندام های تحتانی خود را بالا قرار دهید و جوراب های واریسی بپوشید.
همه این اقدامات به پیشگیری از راکد ماندن خون وتشکیل لخته در سیاهرگ های اندام تحتانی که عامل شایع آمبولی است کمک می کند.
قطع مصرف دخانیات، خصوصا در مورد زنان بالاتر از 35سال که قرص ضد بارداری نیز مصرف می کنند، یکی دیگر از راه های جلوگیری از آمبولی ریه است.
