گرچه هیدراتاسیون امروزه به عنوان یک تکنیک ضروری برای بهبود بهینه زخم در نظر گرفته می شود، اما خشک شدن زخم ها تا اوایل دهه 1960 یک روش استاندارد بود. در مقایسه با خشکی، رطوبت باعث اپیتلیال شدن سریعتر، کاهش درد و زخم های طولانی مدت می شود زیرا لایه های پوست با سرعت بیشتری ترمیم می شوند. این مقاله نقش رطوبت در بهبود زخم، مزایا، چالش ها و موارد منع مصرف را مورد بحث قرار می دهد.

فواید ترمیم زخم مرطوب

مزایای اصلی حفظ یک محیط درمانی مرطوب بهینه، درد کمتر برای بیمار و کاهش اسکار طولانی مدت در ناحیه زخمی است. با این حال، مدیریت خوب رطوبت مزایای زیر را نیز به همراه دارد:

• سرعت بهبود زخم را افزایش می دهد (در اکثر موارد تا 50٪ سریعتر)

• خطر عفونت را کاهش می دهد و نیاز به آنتی بیوتیک را به حداقل می رساند

• رگ زایی (توسعه عروق خونی جدید) را تسهیل می کند.

• سنتز کلاژن را تحریک می کند

• سرعت مهاجرت سلولی را افزایش می دهد

• نتایج بهبود را بهبود می بخشد (خطر کمتر قطع عضو، عفونت زخم و مرگ)

ایجاد یک محیط مرطوب ترمیم زخم

موثرترین راه برای اطمینان از هیدراتاسیون مناسب در زخم‌های مزمن، از طریق پانسمان‌های پیشرفته مراقبت از زخم است که رطوبت را به ناحیه زخمی می‌رساند و در عین حال زهکشی را به حداقل می‌رساند و سطح مایعات را محدود می‌کند. یک پانسمان ایده آل باید دارای ویژگی های زیر باشد:

• جذب متوسط ​​تا زیاد برای حذف ترشحات اضافی

• غیر سمی و ضد حساسیت

• با عمل به عنوان یک مانع بین پوست و محیط از نفوذ باکتری ها جلوگیری می کند

• بدون ایجاد ضربه به بستر زخم و پوست اطراف زخم قابل برداشتن است

• منطبق با اشکال اعضای مختلف بدن

• امکان تبادل گاز بین بستر زخم و محیط را فراهم می کند

پانسمان زخم باید هر از چند گاهی تعویض شود. فرکانس معمولاً به ماهیت زخم و مقدار اگزودای تولید شده بستگی دارد. 

پانسمان زخم برای مدیریت بهینه رطوبت

پانسمان های مراقبت از زخم مناسب برای حفظ تعادل رطوبت بهینه شامل هیدروکلوئیدها، فیلم ها، هیدروژل ها، فوم ها و آلژینات ها هستند. بیایید نگاهی دقیق تر به نحوه عملکرد هر پانسمان بیندازیم.

فیلم: پانسمان های فیلم نیمه تراوا از فیلم های غیر سمی، ضد حساسیت و شفاف ساخته شده از پلی اورتان تشکیل شده است. آنها به حفظ رطوبت در بستر زخم کمک می کنند و اجازه تبادل گاز را می دهند در حالی که در برابر مایعات و باکتری های خارجی نفوذ ناپذیر هستند. 

هیدروژل ها: هیدروژل ها پانسمان های مبتنی بر آب هستند که قادر به اهدای رطوبت به زخم های خشک هستند. آنها به شکل های ورقه ای یا آمورف موجود هستند که اغلب حاوی عوامل ضد میکروبی هستند که به جلوگیری از عفونت زخم کمک می کنند.

فوم ها: فوم ها به دلیل ماهیت بسیار جاذب خود، یک محیط مرطوب بهینه را در زخم های با ضخامت کامل و جزئی با زهکشی کم تا سنگین ایجاد می کنند. مانند هیدروژل ها، پانسمان های فوم نیز ممکن است حاوی عوامل ضد میکروبی برای جلوگیری از عفونت زخم باشند.

هیدروکلوئیدها: این نوع پانسمان ها از مواد ژل ساز مانند پکتین، کربوکسی متیل سلولز و ژلاتین تشکیل شده اند. آنها به شکل های جامد یا بی شکل موجود هستند و به بهبود حفظ رطوبت در زخم های خشک تا متوسط ​​و همچنین جلوگیری از عفونت کمک می کنند.

آلژینات ها: آلژینات ها پانسمان های زخم زیست تخریب پذیر هستند که از الیاف طبیعی مانند جلبک دریایی ساخته می شوند. پانسمان های آلژینات خاصیت جذب بالایی دارند (تا 20 برابر وزن خود در اگزودا)، که آنها را برای اهدای رطوبت به زخم های با تخلیه متوسط ​​تا سنگین ایده آل می کند. 

چالش های مدیریت رطوبت در زخم های مزمن

مدیریت نامناسب رطوبت می تواند روند بهبود زخم را از راه های مختلفی پیچیده کند. چالش‌های اصلی که متخصصان مراقبت از زخم با آن روبرو هستند، جلوگیری از خیساندن و تخریب بافت است. خیساندن زمانی اتفاق می‌افتد که زخم برای مدت طولانی در معرض رطوبت یا زهکشی (اگزودا) قرار گیرد. رنگ پوست خیس شده نسبت به بقیه بدن سفیدتر، خیس و چروکیده به نظر می رسد. جایی که زخم روی بدن قرار دارد، سن بیمار، نوع پوست و شرایط پوستی زمینه ای می تواند در خطر خیساندن نقش داشته باشد. 

اگر  درمان نشوند، می توانند بیماران را به روش های زیر تحت تاثیر قرار دهند:

• باعث درد و ناراحتی می شود

• خطر عفونت باکتریایی یا قارچی را افزایش می دهد

• می تواند منجر به آسیب بافتی و نکروز شود

• می تواند منجر به بیماری های پوستی مانند درماتیت و اگزما شود

برای جلوگیری از خیساندن، متخصصان باید تعادل ایده آلی از رطوبت را در بیماران حفظ کنند. موثرترین راه، پرداختن به علل ریشه ای است. به عنوان مثال، خیساندن در زخم های تخلیه سنگین به دلیل حجم زیاد اگزودا ایجاد می شود. بنابراین، استفاده از یک پانسمان جاذب زخم می تواند به کاهش رطوبت کمک کند. همچنین لازم است بازرسی های منظم برای شناسایی علائم اولیه خیساندن انجام شود.  

موارد منع ترمیم زخم مرطوب در بیماران

در حالی که یک محیط مرطوب می تواند نتایج بهبود زخم را بهبود بخشد، مواردی وجود دارد که نامناسب است و روش های درمانی جایگزین توصیه می شود. تکنیک های هیدراتاسیون برای درمان انواع زخم های زیر مناسب نیستند:

• زخم های قارچی (ناشی از نفوذ تومور به پوست در اثر سلول های سرطانی)

• زخم در بیماران تحت مراقبت تسکینی

• زخم‌های ناشی از کلسی‌فیلاکسی (شرایطی که در آن کلسیم در بافت‌های چربی و پوست تجمع می‌یابد)

• زخم های ایسکمیک یا نوروپاتیک

• زخم های ناشی از بیماری مننگوکوک (یک مورد شدید مسمومیت خونی که کل بدن را تحت تاثیر قرار می دهد)