بررسی اجمالی

مننژیت یک عفونت و التهاب مایع و غشاهای اطراف مغز و نخاع است. این غشاها مننژ نامیده می شوند.

التهاب ناشی از مننژیت معمولا علائمی مانند سردرد، تب و سفتی گردن را ایجاد می کند.

بیشتر موارد مننژیت در ایالات متحده ناشی از عفونت ویروسی است. اما باکتری ها، انگل ها و قارچ ها نیز می توانند باعث آن شوند. برخی از موارد مننژیت بدون درمان در عرض چند هفته بهبود می یابند. برخی دیگر می توانند باعث مرگ شوند و نیاز به درمان اضطراری آنتی بیوتیکی دارند.

اگر مشکوک هستید که شما یا یکی از اعضای خانواده تان مبتلا به مننژیت هستید، فوراً به دنبال مراقبت های پزشکی باشید. درمان زودهنگام مننژیت باکتریایی می تواند از عوارض جدی جلوگیری کند.

علائم

علائم اولیه مننژیت ممکن است شبیه آنفولانزا باشد. علائم ممکن است طی چند ساعت یا در طی چند روز ایجاد شود.

علائم احتمالی در افراد بالای 2 سال عبارتند از:

• تب شدید ناگهانی
• گرفتگی گردن.
• سردرد شدید.
• حالت تهوع یا استفراغ.
• گیجی یا مشکل در تمرکز.
• تشنج.
• خواب آلودگی یا مشکل در بیدار شدن.
• حساسیت به نور.
• بدون اشتها و تشنگی.
• بثورات پوستی در برخی موارد، مانند مننژیت مننگوکوکی.

علائم در نوزادان تازه متولد شده

نوزادان و نوزادان ممکن است این علائم را نشان دهند:

• تب شدید.
• گریه مدام
• بسیار خواب آلود یا تحریک پذیر بودن.
• مشکل بیدار شدن از خواب.
• بی تحرک یا تنبل بودن.
• بیدار نشدن برای غذا خوردن
• تغذیه ضعیف
• استفراغ.
• برآمدگی در نقطه نرم بالای سر نوزاد.
• سفتی در بدن و گردن.

آسایش نوزادان مبتلا به مننژیت ممکن است سخت باشد. حتی ممکن است وقتی نگه داشته می شوند، بیشتر گریه کنند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان علائم مننژیت را دارید، مانند:

• تب.
• سردرد شدیدی که از بین نمی رود.
• گیجی.
• استفراغ.
• گرفتگی گردن.

مننژیت باکتریایی جدی است و می تواند در عرض چند روز بدون درمان فوری آنتی بیوتیکی باعث مرگ شود. تاخیر در درمان نیز خطر آسیب دائمی مغز را افزایش می دهد.

همچنین مهم است که اگر در معرض فردی مبتلا به مننژیت قرار گرفته اید، با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید. این ممکن است شامل یکی از اعضای خانواده یا شخصی باشد که با او زندگی یا کار می کنید. ممکن است برای جلوگیری از ابتلا به عفونت نیاز به مصرف دارو داشته باشید.

علل

عفونت های ویروسی شایع ترین علت مننژیت هستند. به دنبال آن عفونت های باکتریایی و به ندرت عفونت های قارچی و انگلی ایجاد می شود. از آنجایی که عفونت های باکتریایی می توانند منجر به مرگ شوند، یادگیری علت ضروری است.

مننژیت باکتریایی

باکتری هایی که وارد جریان خون می شوند و به مغز و نخاع می روند باعث مننژیت باکتریایی می شوند. اما مننژیت باکتریایی نیز زمانی رخ می دهد که باکتری مستقیماً به مننژها حمله کند. این ممکن است ناشی از عفونت گوش یا سینوس، شکستگی جمجمه یا - به ندرت - برخی از جراحی ها باشد.

چندین گونه از باکتری ها می توانند باعث مننژیت باکتریایی شوند که معمولاً عبارتند از:

• استرپتوکوک پنومونیه. این باکتری شایع ترین علت مننژیت باکتریایی در نوزادان، کودکان خردسال و بزرگسالان در ایالات متحده است. بیشتر باعث ذات الریه یا عفونت گوش یا سینوس می شود. یک واکسن می تواند به پیشگیری از این عفونت کمک کند.

• نایسریا مننژیتیدیس این باکتری باعث ایجاد مننژیت باکتریایی به نام مننژیت مننگوکوکی می شود. این باکتری ها معمولاً باعث عفونت دستگاه تنفسی فوقانی می شوند اما وقتی وارد جریان خون می شوند می توانند باعث مننژیت مننگوکوکی شوند. این یک عفونت بسیار مسری است که عمدتاً نوجوانان و جوانان را تحت تأثیر قرار می دهد. ممکن است باعث ایجاد اپیدمی های محلی در خوابگاه های دانشگاه، مدارس شبانه روزی و پایگاه های نظامی شود.

  یک واکسن می تواند به جلوگیری از عفونت کمک کند. حتی در صورت تزریق واکسن، هر فردی که در تماس نزدیک با فرد مبتلا به مننژیت مننگوکوکی بوده است، باید آنتی بیوتیک خوراکی برای پیشگیری از بیماری دریافت کند.

• هموفیلوس آنفولانزا. هموفیلوس آنفلوآنزا نوع b (Hib) زمانی عامل اصلی مننژیت باکتریایی در کودکان بود. اما واکسن های جدید Hib تعداد موارد این نوع مننژیت را بسیار کاهش داده است.
• لیستریا مونوسیتوژنز این باکتری ها را می توان در پنیرهای پاستوریزه نشده، هات داگ و گوشت ناهار یافت. افراد باردار، نوزادان، افراد مسن و افراد با سیستم ایمنی ضعیف بیشتر مستعد ابتلا هستند. در دوران بارداری، لیستریا می تواند از جفت عبور کند. عفونت در اواخر بارداری ممکن است برای جنین کشنده باشد.

مننژیت ویروسی

مننژیت ویروسی معمولاً خفیف است و اغلب خود به خود از بین می رود. بیشتر موارد در ایالات متحده توسط گروهی از ویروس ها به نام انترو ویروس ایجاد می شود. آنها بیشتر در اواخر تابستان و اوایل پاییز دیده می شوند. ویروس هایی مانند ویروس هرپس سیمپلکس، اچ آی وی ، ویروس اوریون، ویروس نیل غربی و غیره نیز می توانند باعث مننژیت ویروسی شوند.

مننژیت مزمن

مننژیت مزمن - که طولانی مدت است - می تواند توسط ارگانیسم هایی با رشد آهسته مانند قارچ ها و مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد شود. آنها به غشاها و مایع اطراف مغز حمله می کنند. مننژیت مزمن طی دو هفته یا بیشتر ایجاد می شود. علائم مشابه مننژیت حاد است که یک مورد ناگهانی و جدید است. آنها شامل سردرد، تب، استفراغ و ابری ذهنی هستند.

مننژیت قارچی

مننژیت قارچی در ایالات متحده رایج نیست. ممکن است مننژیت حاد باکتریایی را تقلید کند. این بیماری اغلب با تنفس اسپورهای قارچی که ممکن است در خاک، چوب های پوسیده و فضولات پرندگان یافت می شود، منقبض می شود.

مننژیت قارچی از فردی به فرد دیگر منتقل نمی شود. مننژیت کریپتوکوکی یک شکل قارچی شایع این بیماری است. این بیماری بر افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، مانند ایدز ، تأثیر می گذارد . اگر با داروی ضد قارچ درمان نشود، می تواند منجر به مرگ شود. حتی با درمان، مننژیت قارچی ممکن است عود کند.

مننژیت انگلی

انگل ها می توانند باعث ایجاد نوع نادری از مننژیت به نام مننژیت ائوزینوفیلیک شوند. مننژیت انگلی همچنین می تواند در اثر عفونت کرم نواری در مغز یا مالاریا مغزی ایجاد شود. مننژیت آمیبی یک نوع نادر است که گاهی از طریق شنا در آب شیرین مبتلا می شود و به سرعت می تواند تهدید کننده زندگی باشد.

انگل های اصلی که باعث مننژیت می شوند معمولاً حیوانات را آلوده می کنند. افراد معمولاً با خوردن غذاهای آلوده به این انگل ها آلوده می شوند. مننژیت انگلی بین افراد سرایت نمی کند.

سایر علل مننژیت

مننژیت همچنین می تواند از علل غیر عفونی ایجاد شود. آنها شامل واکنش های شیمیایی، آلرژی دارویی، برخی از انواع سرطان و بیماری های التهابی مانند سارکوئیدوز هستند.

عوامل خطر

عوامل خطر مننژیت عبارتند از:

• نادیده گرفتن واکسیناسیون خطر برای افرادی که برنامه واکسیناسیون توصیه شده در دوران کودکی یا بزرگسالی را تکمیل نکرده باشند، افزایش می یابد.
• سن. بیشتر موارد مننژیت ویروسی در کودکان کمتر از 5 سال رخ می دهد. مننژیت باکتریایی در افراد زیر 20 سال شایع است.
• زندگی در یک محیط اجتماعی. دانشجویان کالج ساکن در خوابگاه ها، پرسنل در پایگاه های نظامی، و کودکان در مدارس شبانه روزی و مراکز مراقبت از کودکان در معرض خطر بیشتر مننژیت مننگوکوکی هستند. این احتمالاً به این دلیل است که باکتری از راه تنفسی پخش می شود و به سرعت در گروه های بزرگ پخش می شود.
• بارداری. بارداری خطر عفونت ناشی از باکتری لیستریا را افزایش می دهد، که همچنین ممکن است باعث مننژیت شود. این عفونت خطر سقط جنین، مرده زایی و زایمان زودرس را افزایش می دهد.
• سیستم ایمنی ضعیف شده. ایدز ، اختلال مصرف الکل، دیابت، استفاده از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و سایر عواملی که بر سیستم ایمنی شما تأثیر می گذارند، خطر ابتلا به مننژیت را افزایش می دهند. برداشتن طحال نیز خطر را افزایش می دهد. افراد بدون طحال باید واکسینه شوند تا این خطر کاهش یابد.

عوارض

عوارض مننژیت می تواند شدید باشد. هر چه شما یا فرزندتان مدت طولانی تری به این بیماری بدون درمان مبتلا باشید، خطر تشنج و آسیب دائمی عصبی از جمله:

• از دست دادن شنوایی.
• مشکلات حافظه
• ناتوانی های یادگیری.
• ضربه مغزی.
• مشکل در راه رفتن
• تشنج.
• نارسایی کلیه.
• شوکه شدن.
• مرگ.

با درمان سریع، حتی افراد مبتلا به مننژیت شدید نیز می توانند بهبود خوبی داشته باشند.

جلوگیری

باکتری‌ها یا ویروس‌های رایجی که می‌توانند باعث مننژیت شوند می‌توانند از طریق سرفه، عطسه، بوسیدن، یا استفاده از وسایل مشترک غذا خوردن، مسواک یا سیگار پخش شوند.

این مراحل می تواند به پیشگیری از مننژیت کمک کند:

• دست هایتان را بشویید. شستن دقیق دست ها به جلوگیری از انتشار میکروب ها کمک می کند. به کودکان بیاموزید که مرتب دست های خود را بشویند، به خصوص قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از توالت، گذراندن وقت در مکان های عمومی شلوغ یا نوازش حیوانات. به آنها نشان دهید که چگونه دست های خود را به طور کامل بشویید و بشویید.
• بهداشت را خوب رعایت کنید. نوشیدنی، غذا، نی، ظروف غذاخوری، بالم لب یا مسواک را با دیگران به اشتراک نگذارید. به کودکان و نوجوانان آموزش دهید که از اشتراک گذاری این موارد نیز خودداری کنند.
• سالم ماندن. با استراحت کافی، ورزش منظم و خوردن یک رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی میوه، سبزیجات و غلات کامل، سیستم ایمنی خود را حفظ کنید.
• دهان خود را بپوشانید. زمانی که نیاز به سرفه یا عطسه دارید، حتما دهان و بینی خود را بپوشانید.
• اگر باردار هستید، مراقب غذا باشید. خطر ابتلا به عفونت لیستریا را با پختن گوشت از جمله هات داگ و گوشت اغذیه فروشی تا 165 درجه فارنهایت (74 درجه سانتیگراد) کاهش دهید. از پنیرهای تهیه شده از شیر غیر پاستوریزه خودداری کنید. پنیرهایی را انتخاب کنید که به وضوح بر روی آن نوشته شده باشد که با شیر پاستوریزه تهیه شده است.

واکسیناسیون ها

برخی از اشکال مننژیت باکتریایی با واکسیناسیون های زیر قابل پیشگیری هستند:

• واکسن هموفیلوس آنفلوانزا نوع B (Hib). سازمان جهانی بهداشت (WHO) و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری (CDC) این واکسن را برای کودکان از حدود 2 ماهگی توصیه می کنند. این واکسن همچنین برای برخی از بزرگسالان از جمله افرادی که به بیماری سلول داسی شکل یا ایدز مبتلا هستند و کسانی که طحال ندارند توصیه می شود.
• واکسن مزدوج پنوموکوک (PCV15 یا PCV20). این واکسن ها بخشی از برنامه واکسیناسیون روتین توصیه شده CDC برای کودکان کمتر از 2 سال است. آنها همچنین بخشی از برنامه واکسن توصیه شده برای کودکان 2 تا 18 ساله هستند که در معرض خطر بالای بیماری پنوموکوکی هستند.
• واکسن پلی ساکارید پنوموکوک (PPSV23). کودکان بزرگتر و بزرگسالانی که نیاز به محافظت در برابر باکتری های پنوموکوک دارند ممکن است این واکسن را دریافت کنند. CDC واکسن PPSV23 را برای همه بزرگسالان بالای 65 سال توصیه می کند . برای بزرگسالان جوانتر و کودکان 2 سال و بالاتر که دارای سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری های مزمن مانند بیماری قلبی، دیابت یا کم خونی داسی شکل هستند. و برای هر کسی که طحال ندارد.

• واکسن مزدوج مننگوکوک (MenACWY). CDC توصیه می کند که یک دوز واحد به کودکان 11 تا 12 ساله داده شود و واکسن تقویت کننده در سن 16 سالگی تزریق شود. واکسن در سن 16 سالگی یا بیشتر انجام می شود، نیازی به تقویت کننده نیست.

  این واکسن را می توان به کودکان بین 2 ماه تا 10 سال که در معرض خطر بالای مننژیت باکتریایی هستند یا در معرض فردی مبتلا به این بیماری قرار گرفته اند، تزریق کرد. همچنین برای واکسینه کردن افراد سالم اما قبلاً واکسینه نشده که در معرض شیوع بیماری قرار گرفته اند نیز استفاده می شود.

• واکسن سروگروپ B مننگوکوک (MenB). CDC این واکسن را برای بزرگسالان و کودکان 10 سال و بالاتر که در معرض خطر ابتلا به بیماری مننگوکوک هستند توصیه می کند . آنها شامل بزرگسالان و کودکان مبتلا به سلول داسی شکل می شوند که طحال آسیب دیده دارند یا طحال آنها برداشته شده است. آنها همچنین شامل افراد مبتلا به اختلال ایمنی نادر به نام کمبود اجزای کمپلمان یا افرادی هستند که از داروهای خاصی استفاده می کنند. اگر در جمعیتی هستید که شیوع بیماری مننگوکوکی سروگروه B را دارید، ممکن است این واکسن توصیه شود.