زخم واریسی

 زخم واریسی یک زخم سطحی روی پوست است و زمانی که سیاهرگ نمی تواند خون را به عقب و به سمت قلب بازگرداند ایجاد می‌شود. زخم‌های واریس غالبا نشانه ابتلا به بیماری واریس وریدی در مراحل پیشرفته است. زخم های واریسی می توانند یک مشکل طولانی مدت برای مبتلایان باشند اما می‌توان آن ها را با روش‌های درمانی مناسب به سرعت درمان کرد. با درمان رگ واریسی می‌توان از ایجاد زخم‌های واریسی پیشگیری کرد. این زخم ها معمولاً در اطراف قسمت و قوزک داخلی پایین پا، بالای مچ پا و زیر ماهیچه ساق پا شکل می گیرند.

چگونه واریس موجب ایجاد زخم می شود؟

سیاهرگ های پا که خون را از سمت پا به سمت قلب حمل می‌کنند یک دریچه یک طرفه دارند که فقط اجازه می‌دهند که خون به سمت بالا حرکت کند و از بازگشت خون به سمت پایین جلوگیری می‌کند. در برخی از افراد، این دریچه ها به درستی کار نمی کنند یا به علت ترومبوز (لخته شدن خون) در سیاهرگ، آسیب دیده اند. اگر این دریچه ها آسیب ببینند، خون در مسیر اشتباه در رگ جریان می‌یابد که در نتیجه در هنگام ایستادن فشار زیادی را به رگ وارد می‌کند. این فشار زیاد غیرعادی باعث آسیب دیدگی پوست و ایجاد زخم می شود. زخم های واریسی معمولاً در زنان و بیش از مردان دیده می‌شود. بیشتر افراد مبتلا به این بیماری در سنین بین ۵۰ تا ۷۰ سالگی قرار دارند. زخم های واریسی معمولاً در قسمت پایین پا دیده می شوند.

دلایل ایجاد زخم واریسی:

 اگر پس از آسیب دیدگی های جزئی در پا، مشکلی در گردش خون در رگ های پا ایجاد شود، زخم وریدی پا ممکن است به وجود آیند. در صورت بروز این مشکل، فشار داخل سیاهرگ افزایش می یابد. این فشار بالای مداوم می تواند به مرور عروق کوچک خونی در پوست را دچار آسیب کرده و آن ها را شکننده کند. در نتیجه، پوست شما به راحتی شکسته و پس از ضربه یا کشش، این زخم ها ایجاد می شوند.

علائم اولیه زخم واریسی عبارتند از:

تورم، سنگینی و گرفتگی پا

 پوست سفت و سخت شده به رنگ قهوه ای، بنفش یا قرمز تیره (این نشانه تجمع خون است)

 احساس خارش و گزگز

خصوصیات زخم های واریسی عبارتند از:

 زخم های سطحی قرمز رنگ که در برخی موارد با بافت های زرد رنگ پوشیده شده اند.

مرز و شکل زخم ها غیر یکنواخت است.

پوست اطراف ممکن است درخشان، سفت و گرم شده و تغییر رنگ یابد. درد و سنگینی پا

 اگر زخم عفونی شود، ممکن است بد بو شده و چرک از آن تخلیه شود.

چه کسانی در معرض خطر زخم واریسی قرار دارند؟

برخی از عواملی که احتمال ابتلا به زخم های واریسی را افزایش می دهند عبارتند از:

1- چاقی یا اضافه وزن:

 چاقی یا اضافه وزن، احتمال افزایش فشار بر عروق پا را افزایش می دهد.

2- مشکل در راه رفتن:

 مشکل در راه رفتن، باعث ضعف عضلات ساق پا شده و بر گردش خون در عروق پا تأثیر می گذارد.

3- سابقه ترومبوز در عروق عمیق یاDVT(Deep Venous Thrombosis) لخته های خون که در پا شکل می گیرند ممکن است باعث آسیب دیدگی دریچه ها در عروق شوند.

تشخیص زخم واریسی

 در شرح حال بیمار ممکن است مشکلاتی مانند: دیابت، ترومبوز وریدی عمقی، جراحت یا عمل جراحی در پای مبتلا، سابقه ابتلا به زخم های واریسی دیده شود. ممکن است انجام آزمایش هایی مانند اولتراسوند داپلر، بیوپسی پوست و پج تست برای تایید تشخیص لازم شود.

درمان زخم واریسی

1- تمیز کردن و پانسمان کردن زخم ها:

اولین گام، برداشتن بافت های باقی مانده و مرده زخم و پانسمان مناسب زخم است. با این کار شرایط مناسب برای بهبودی زخم فراهم می شود. یک پانسمان ساده غیر چسبنده برای این کار کافی است. این پانسمان معمولاً هفته‌ای دو مرتبه تعویض می شود. بسیاری از مردم خودشان می‌توانند تحت نظارت پرستار متخصص زخم، زخم را تمیز کرده و پانسمان را تعویض نمایند.

2- بالا نگه داشتن پا:

 هر چه پا را بالاتر نگه دارید، فشار کمتری بر عروق آن وارد می‌شود. اگر پا بالاتر از سطح قلب قرار گیرد، فشار درون عروق پا در سطح طبیعی قرار می گیرد.

به بیمار توصیه های زیر را داشته باشید:

 در هر زمانی که می توانید پاهای خود را بالا نگه دارید. برای این کار می‌توانید یک بالش زیر پای خود قرار دهید. قسمت انتهایی تخت خود را بالا ببرید (حدود ۱۰ سانتی متر) تا پاهای شما بالاتر از سطح قلب شما قرار گیرند. هدف این است که از نیروی جاذبه برای گردش خون در جهت صحیح به سمت قلب کمک بگیرید. با این کار تورم پاها و فشار وارد بر عروق خونی در پاها و در زخم‌های واریسی کاهش یابد.

3- درمان عفونت:

 تا زمانی که زخم‌های عفونی نشده باشند نیازی به مصرف آنتی‌بیوتیک نیست. درمان با آنتی بیوتیک برای زمانی است که زخم ها دردناک تر شده و پوست اطراف آن ها قرمز، گرم و متورم می شود.

4- باندهای فشاری یا جوراب های واریس:

 برای کم کردن فشار وارده بر رگ های پا در زمانی که می ایستید، ممکن است لازم باشد که از جوراب های مخصوص واریس یا باندهای فشاری استفاده کنید. چندین لایه بانداژ برای کنترل فشار داخل عروق لازم است. زمانی که زخم ها بهبود یافتند، باید استفاده از جوراب های مخصوص واریس را ادامه دهید تا از بروز دوباره زخم های واریسی پیشگیری شود. جوراب های مخصوص واریس باید دقیقا متناسب با پاهای شما باشند.

5- جراحی:

 زمانی که که روش‌های درمانی متداول برای درمان زخم های واریسی موثر واقع نمی‌شوند باید روش‌های جراحی مورد ملاحظه قرار گیرند به خصوص اگر زخم ها بسیار دردناک و بزرگ شده باشند. نخست محل واریس و سیستم عروقی باید مورد ارزیابی قرار گیرد، عفونت ها برطرف شوند و بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا ترومبوفیلی (تمایل به لخته شدن خون) کنترل شود. به کمک روشهای جراحی می توان برگشت وریدی را کاهش داد، فرآیند بهبودی را تسریع کرد و از عود دوباره زخم های واریسی پیشگیری کرد.

گزینه های جراحی برای درمان نارسایی وریدی شامل موارد زیر می باشد:

 قطعه سیاهرگ صافن

قطع ورید با جراحی آندوسکوپی رگ و برداشتن رگ های آسیب دیده با عمل جراحی واریس

عمل برداشتن ورید

 اسکلروتراپی

 لیزر درمانی

 اسکلروتراپی چیست؟

اسکلروتراپی به معنی تزریق ماده داروی درون رگ های واریسی و عنکبوتی ساق و ران است که نهایتاً به بسته شدن رگ ها و درمان آنها منجر می شود. ماده تزریقی در این روش درمانی اسکلروزانت نامیده می شود که با آسیبی که به دیواره عروق وارد می‌کند باعث بسته شدن رگ های واریسی و عنکبوتی می شود. پس از گذشت مدت زمان  واکنش بدن باعث ازبین رفتن و نهایتاً محو شدن رگ واریسی می شود. این روش از سال ۱۹۳۰ تا کنون با موفقیت به کار رفته است.

مواردی که در حال حاضر برای اسکلروتراپی به کار می رود با نام های سدیم تترادسیل سولفات و پولیدوکانول می باشد. این مواد در غلظت های مختلف موجود است که بسته به اندازه و نوع رگ، توسط متخصص برای تزریق به کار برده می شود.

مراحل درمانی اسکلروتراپی به چه صورت است؟

بسته به اندازه و تعداد رگ های واریسی، بیمار ممکن است ۲ تا ۳ جلسه درمانی نیاز داشته باشد. در افرادی که رگ های زیادی دارند ممکن است تعداد جلسات درمانی بیش از این باشد. رگ های سطحی و قابل درمان، معاینه و مشخص می شوند. گاهی بی حسی موضعی استفاده می‌شود ولی برای اکثر بیماران درد ناشی از تزریق قابل تحمل است و نیازی به بی‌حسی نمی باشد. سپس ماده اسکلروزانت با سوزن های بسیار ظریف و به مقدار کم در هر یک از رگ ها تزریق می شود. موقع تزریق احساسی کمی سوزش طبیعی است. پس از تزریق، سریعاً بانداژ رگ انجام می شود که باعث می شود کبودی و سایر عوارض به حداقل برسد. پس از اتمام کار، بیمار باید جوراب کش دار (شبیه شلوار استرچ) بپوشد. هر جلسه اسکلروتراپی بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می کشد.

درمان زخم های واریسی چه مدت طول می کشد؟

سال های زیادی طول می‌کشد تا بیماری واریس باعث ایجاد زخم های واریسی شود. بنابراین طبیعی است که درمان زخم های واریسی هم زمان زیادی لازم داشته باشند. با اینکه بیشتر از زخم های واریسی ظرف مدت ۳ تا ۴ ماه بهبود می یابند اما ممکن است بخشی از آنها زمان بیشتری برای بهبودی لازم داشته باشند. حتی در زخم های مقاوم هم در نهایت، درمان موفقیت آمیز خواهد بود.

آموزش به بیمار برای پیشگیری از زخم واریسی:

 بهبودی و التیام زخم های واریسی به معنی پایان یافتن مشکلات نیست. با این که ظاهر پوست سالم به نظر می‌رسد ولی هنوز بیماری‌های زمینه‌ای باقی مانده اند و باید اقدامات احتیاطی برای پیشگیری از بروز دوباره زخم های واریسی انجام شود که برخی از آنها عبارتند از:

 - در تمام طول روز از جوراب های مخصوص واریس استفاده کنید. (یا در موارد شدیدتر از بانداژ استفاده کنید)

- هر موقع که می‌توانید پاهای خود را بالا نگه دارید.

- از کرم های مرطوب کننده پوست استفاده کنید تا پوست شما خشک نشود.

- وزن خود را کاهش داده، میوه های تازه مصرف کنید، ورزش کرده و استعمال دخانیات را متوقف کنید تا زخم های واریسی التیام یافته و سلامت عمومی بدن نیز بهبود یابد. ساق پا و پاهای خود را به طور مرتب معاینه کنید.

- به پوست زخم ها یا تغییرات رنگ پوست توجه کنید.

- در هنگام نشستن، انگشتان پای خود را حرکت دهید، پاهای خود را بالا و پایین برده و مرتب پیاده روی کنید.

- از چهار زانو نشستن اجتناب کنید.

- اگر شما ملزم به ایستادن های طولانی مدت هستید، سعی کنید وضعیت خود را مرتبا تغییر دهید.